Reumatologie

Ja, dat mag. Het coronavaccin heeft geen invloed op je reumamedicijnen.

Tot nu toe blijken de vaccins die getest zijn veilig. Je kunt ze vergelijken met het griepvaccin. Elk medicijn kan natuurlijk bijwerkingen geven.

Nee, er zijn op dit moment geen aanwijzingen dat de ziekte COVID-19 vaker voorkomt bij patiënten met reuma.

Nee, je hebt geen grotere kans om ernstig ziek te worden dan andere mensen. Heb je naast reuma nog een andere ziekte of aandoening? Dan kan het zijn dat je door die ziekte of aandoening wel meer risico loopt. Bijvoorbeeld bij nierdialyse of een ernstige longziekte.

Dit ligt aan de aard van je reumatische aandoening en van de agressiviteit van de ziekte. Eerst zoeken we de juiste medicijnen om de ziekte goed onder controle te krijgen. Daarna kijken we of in een rustige fase van de ziekte de medicijnen kunnen afbouwen. Of zelfs helemaal met de medicijnen kunnen stoppen. We stoppen natuurlijk ook met de medicijnen als ze niet goed werken of te veel bijwerkingen geven. Bij een deel van de patiënten met gewrichts- of spierreuma kan de ziekte weer gaan opspelen. In dat geval blijf je afhankelijk van medicijnen. Een deel van de patiënten kan helemaal stoppen met de medicijnen. En bij het laatste deel van de patiënten komen de klachten van de ziekte later terug. Soms pas jaren na het stoppen van de medicijnen. Op dat moment is het ook nodig de medicijnen weer te gebruiken.

Gezonde voeding is voor iedereen belangrijk, of je nu gezond bent of een ziekte hebt.
Bij de meeste reumatische ziekten hebben diëten geen effect op het ziekteproces. Slechts voor een paar reumavormen is een dieet wel zinvol.
Jicht is hier een voorbeeld van. Bij jicht heb je aanvallen van gewrichtsontstekingen. Deze aanvallen ontstaan door een te hoog urinezuurgehalte in je bloed. Door het verlagen van de urinezuurspiegel in het bloed kun je  aanvallen voorkomen. Sommige aanpassingen in je dieet helpen de urinezuurspiegel te verlagen. Toch heb je vaak ook nog medicijnen nodig om het urinezuurgehalte normaal te krijgen. Voeding die het urinezuur in het bloed verhogen zijn bijvoorbeeld alcohol, vette vissoorten zoals haring en makreel, ansjovis, orgaanvlees en peulvruchten.

Ook bij osteoporose (botontkalking) is voeding heel belangrijk. Voor de kwaliteit van je botten moet je genoeg zuivel eten. Om de botten zo sterk mogelijk te houden, is ongeveer 1000 - 1200 milligram calcium per dag nodig. Om deze hoeveelheid calcium binnen te krijgen, kun je zuivelproducten eten. Zoals melk, yoghurt en kaas. Ook voldoende vitamine D binnenkrijgen is van belang. Bijvoorbeeld door halvarine te eten, of in de zon te zijn.
In het algemeen kunnen we het advies geven dat je elke dag zorgt voor genoeg afwisseling in je voeding.

Dit kun je navragen bij de reumatoloog die jou behandelt. De laatste jaren zijn er veel ontwikkelingen op het gebied van medicijnen tegen ontstekingsreuma. De nieuwe medicijnen zijn niet altijd beter dan de al bestaande medicijnen. Ook zijn niet alle medicijnen voor alle vormen van reuma of voor alle patiënten geschikt. De reumatoloog kan samen met jou kijken of deze medicijnen geschikt voor je zijn.

Op een goede manier in beweging blijven is belangrijk. Of je nu ziek of gezond bent. Zware inspanning (overbelasting), maar óók te weinig activiteiten (onderbelasting) heeft negatieve effecten op de kwaliteit en conditie van onze spieren, gewrichten en botten. Ben je reumapatiënt, dan moet het werk of de sport soms worden aangepast. Of dat nodig is, ligt aan hoe erg je reuma is. En welk werk of welke sport je wilt doen. Zit je in een fase met actieve gewrichtsontstekingen? Dan moeten de ontstoken gewrichten niet te zwaar belast worden. Welke adviezen nodig zijn moet per situatie en patiënt worden bekeken. De reumatoloog en paramedicus (zoals de reumaconsulent, fysiotherapeut, ergotherapeut) kunnen je algemene adviezen geven over sport en werk. Een bedrijfsarts of keuringsarts neemt uiteindelijk de beslissing of je wel of niet je werk kunt blijven doen.

Bij een aantal vormen van reuma speelt erfelijkheid een rol, maar bij heel veel vormen ook niet. Daarnaast zijn er nog andere factoren van belang bij het ontstaan van de ziekte. Er zijn géén betrouwbare testen waarmee je kunt voorspellen of een kind later dezelfde vorm van reuma zal krijgen als zijn moeder of vader. Testen van kinderen is dus niet zinvol. Daarnaast is er geen bewijs dat een behandeling met medicijnen vóórdat je verschijnselen van de ziekte krijgt zin heeft. Dat betekent dus dat behandeling voor chronische reumatologische aandoeningen pas start op het moment dat een patiënt klachten krijgt van de ziekte. Dus al zou je kunnen onderzoeken of je later reuma krijgt, dan nog kunnen we geen behandeling starten met deze kennis.

De medicijnen die worden gebruikt bij reumatische ontstekingsziekten zijn bijvoorbeeld prednison, bepaalde antireumatica (zoals methotrexaat en sulfasalazine) en biologicals (TNF-blokkers, anti-B-cel therapie). Deze medicijnen onderdrukken je afweer. Dat betekent dat je eigen afweer wordt geremd en je makkelijker een infectie kunt krijgen. Het is daarom goed om optimale bescherming te hebben tegen infecties die je kunt oplopen. De meeste vaccinaties kunnen tijdens het gebruik van bovengenoemde medicijnen worden gegeven: dit geldt voor de zogenaamde niet-levende vaccins. Gaat het om een levend vaccin? Dan mag dit meestal NIET worden gegeven. Overleg als je medicijnen voor reuma gebruikt altijd eerst even met de reumatoloog en GGD-arts vóórdat je een vaccin krijgt.

Extra opmerking: de genoemde reumamedicijnen verminderen je afweer. Daarom kan het vaccin dat je krijgt minder goed werken dan bij mensen met een normale afweer. Je bent dus na de vaccinatie niet helemaal beschermd. Houd daarom altijd rekening met goede hygiëne.

Jicht is een plotselinge ontsteking, meestal in voet, enkel of knie. Jicht ontstaat door het neerslaan van urinezuurkristallen in en rond de gewrichten. Er zijn goede medicijnen om de aanval te bestrijden. Ook zonder behandeling gaat de pijnlijke zwelling vaak in een paar weken weer over. Meestal komen er na 1 aanval weer andere, maar dat kan maanden tot jaren duren. Het is goed om daarop voorbereid te zijn. Overleg met je huisarts wat je het best in huis kunt halen om zo nodig in te nemen. Een aanval komt altijd op het verkeerde moment! Een verhoogd urinezuur kan vele oorzaken hebben. Wat je zelf kunt doen om het urinezuur te verlagen is zorgen voor een gezond lichaamsgewicht (hoe zwaarder, hoe hoger het urinezuur). Daarnaast is het van belang niet te veel alcohol te drinken. Bier (ook alcoholvrij bier!) is het meest urinezuurverhogend, sterke drank iets minder en het negatieve effect van wijn lijkt mee te vallen. Er zijn verschillende voedingsmiddelen die veel urinezuur bevatten. Of die bestanddelen bevatten die afgebroken worden tot urinezuur. Die kun je het beste niet te vaak eten of drinken (zie ook de vraag ‘Heeft een dieet zin voor patiënten met een vorm van reuma?’).

Prednison kan veel bijwerkingen geven. Je krijgt vaak meer eetlust, waardoor mensen vaak zwaarder worden. Ook de verdeling van het lichaamsvet verandert. Hierdoor kunnen het gezicht, de nek en de buik dikker worden. Vooral oudere mensen krijgen sneller last van bloeduitstortingen in de huid. Ook kan de bloeddruk wat verhogen en kan je bloedsuiker hoger worden. Soms kan het suikerziekte uitlokken. Het kan ook de ontwikkeling van staar versnellen. En prednison is niet goed voor het bot.
Deze opsomming is lang niet volledig. De bijwerkingen hangen vooral af van de hoeveelheid (dosis) en de periode (duur) van de prednisonbehandeling. Langdurige behandeling met een hogere dosering geeft de meeste bijwerkingen. Kortdurende behandeling met hogere doses en langer durende behandelingen met zeer lage doses geven vaak minder bijwerkingen. Daarom proberen we de dosering zo laag mogelijk te houden. En de duur van de behandeling zo kort mogelijk. Ook de manier waarop je de medicijnen neemt speelt een rol. Injecties met cortisonpreparaten in de spier hebben minder nadelen. En injecties van corticosteroïden in gewrichten hebben nauwelijks gevolgen voor het lichaam.
Wat je zelf kunt doen, is vanaf het begin je eetlust onder controle proberen te houden. Zorg voor voldoende calcium en vitamine D in je voeding voor de gezondheid van je botten. Calcium zit vooral in zuivelproducten. Eventueel kun je daarnaast calciumtabletten slikken. Soms is het verstandig meteen te starten met medicijnen tegen botontkalking (osteoporose). Goed in beweging blijven is natuurlijk ook belangrijk om sterke botten te houden. De reumatoloog kan je hier meer over vertellen.