Skip to Content

Voedingsadviezen bij een zoutbeperking (natriumbeperking)

Je arts of zorgverlener heeft je geadviseerd om minder zout te gebruiken. In deze folder lees je waarom dat belangrijk is en hoe je toch lekker en gezond kunt blijven eten met minder zout.

Waarom moet je minder zout eten?

In zout zit natrium. Je lichaam heeft natrium nodig, maar een teveel is niet goed. Als je te veel natrium binnenkrijgt, kun je een hoge bloeddruk krijgen of vocht vasthouden.

Heb je een verminderde werking van je hart of nieren? Dan is het extra belangrijk om minder zout te eten. Zo voorkom je dat je hart en nieren overbelast raken. Daarom krijg je het advies om minder zout te eten.

Wat is natrium?

Natrium is een onderdeel van keukenzout. De scheikundige naam voor keukenzout is natriumchloride (NaCl). 1 gram zout bevat ongeveer 400 milligram natrium.

Als je minder zout moet eten, betekent dat dus: minder natrium in je voeding. Dit noemen we ook een zoutbeperkt of natrium beperkt dieet.

Hoeveel zout hebt je per dag nodig?

Je lichaam heeft ongeveer 1 gram zout per dag nodig. Dat is 500 milligram natrium. De meeste mensen eten te veel zout:

  • Mannen gemiddeld 9,9 gram per dag
  • Vrouwen gemiddeld 7,5 gram per dag

De aanbevolen hoeveelheid is maximaal 5 tot 6 gram per dag.

In welke producten zit zout?

Zout zit van nature in veel voedingsmiddelen. Zelfs in groenten zonder toegevoegd zout zit een beetje natrium.

Je krijgt zout op 2 manieren binnen:

  • 20% via zout dat je zelf toevoegt aan je eten
  • 80% via producten waarin al zout zit, zoals brood, kaas en kant-en-klare maaltijden

Producten met veel zout

Let extra op bij deze producten:

  • Kant-en-klare sauzen en soepen
  • Kant-en-klare maaltijden
  • Bouillonblokjes en bouillontabletten
  • Gehakt- en vleeskruiden
  • Ketjap, sambal, mosterd
  • Strooiaroma en vloeibare aroma’s
  • Vleeswaren zoals rauwe ham en rookvlees
  • Kant-en-klare vleesproducten zoals rookworst, hamburgers, saucijzen en gepaneerd vlees
  • Kaas (vooral oude en belegen soorten)
  • Vis zoals haring, ansjovis, gerookte zalm
  • Zoutjes, borrelnoten en snacks zoals bamiballen en frikandellen
  • Groente- en tomatensap

Basisregels voor een zoutbeperkte voeding

De diëtist bespreekt met jou wat je precies wel of niet mag eten. Hieronder lees je de algemene adviezen:

  • Gebruik ongezouten (dieet-)halvarine of margarine op brood
  • Kies maximaal 2 keer per dag voor licht gezouten vleeswaren of kaas. Zoutarme kaas heeft de voorkeur
  • Voeg geen keukenzout, zeezout of ander zout toe aan de maaltijd
  • Gebruik per dag maximaal 1 bord of kop licht gezouten soep of bouillon, bereid met maximaal 1 tablet of 2 blokjes op 1 liter water
  • Gebruik je geen soep of alleen ongezouten soep? Dan mag je het vlees of de vleesvervanger bij de warme maaltijd licht zouten. Je kunt de jus hiervan gebruiken, maar voeg geen extra zout of juspoeder toe
  • Bak in ongezouten margarine, dieetbak- en braadvet of olie
  • Gebruik geen kant-en-klare maaltijden, saus- of kruidenmixen

Tips voor de broodmaaltijd

  • Natriumarme kaas of zelfgemaakte zoutarme vleeswaren mag je vrij gebruiken
  • Zoet beleg zoals jam, appelstroop, honing, hagelslag en suiker bevat weinig natrium
  • Sandwichspread en gistextract bevatten wél veel natrium
  • Varieer met eiergerechten zonder zout, zoals roerei, omelet of gebakken ei met groente
  • Gebruik groente als beleg, zoals komkommer, sla, tomaat of radijs
  • Ook fruit zoals banaan, appel of aardbei is een goede variatie
  • Melkproducten bevatten van nature wat natrium. Als je maximaal 3 melkproducten per dag gebruikt, is dat geen probleem

Tips voor de warme maaltijd

  • Gebruik verse of gedroogde kruiden en specerijen zonder toegevoegd zout
    • Voorbeelden van specerijen: peper, nootmuskaat, foelie, kruidnagel, kaneel, kerrie, mosterdpoeder, gember
    • Voorbeelden van kruiden: peterselie, dille, bieslook, basilicum, bonenkruid, koriander, rozemarijn, tijm
  • Gebruik geen groente uit pot of blik, die bevatten veel zout
  • Kies liever voor verse groente of groente uit de diepvries zonder saus
  • Kook de groente zonder zout, met weinig water, en zo kort mogelijk om de smaak te behouden

Etiket lezen: zo doe je dat

Op bijna alle verpakkingen staat de hoeveelheid zout of natrium. Let op het getal per 100 gram of per portie en vergelijk producten met elkaar.

Bekijk het filmpje van het Voedingscentrum over etiketten lezen: Voedingscentrum – etiketten vergelijken

Wat betekenen de claims op het etiket?

Claim Betekenis

Verlaagd natrium/zout

Minimaal 25% minder zout dan vergelijkbaar product

Natriumarm of zoutarm

Minder dan 0,3 g zout of 0,12 g natrium per 100 g

Zeer laag natrium/zoutgehalte

Minder dan 0,1 g zout of 0,04 g natrium per 100 g

Natriumvrij of zoutloos

Minder dan 0,0125 g zout of 0,005 g natrium per 100 g

Geen zout toegevoegd

Er is geen zout toegevoegd. Bevat maximaal 0,3 g zout of 0,12 g natrium per 100 g


Zoutvervangers: zoutsoorten met minder natrium

  • Zeezout bevat net zoveel natrium als keukenzout
  • Ook selderijzout, knoflookzout en uienzout bestaan voor het grootste deel uit keukenzout of zeezout
  • Mineraalzout en halvazout (zoals Losalt, Jozo Vitaal, Jozo Bewust) bevatten de helft minder natrium
  • Dieetzout bevat geen natrium, maar vaak wel veel kalium. Overleg hierover met je diëtist

Drop en zoethout

Drop, zoethout en zoethoutthee bevatten glycyrrizine, een stof die je bloeddruk verhoogt. Dit geldt voor:

  • Zoete en zoute drop
  • Engelse drop
  • Sommige keelpastilles (zoals Pottertjes, Wybertjes)
  • Sommige kruidenthee (zoals sterrenmix)
  • Sommige hoestdranken

Deze producten worden afgeraden bij een zoutbeperkt dieet.

Doe de test: hoeveel zout eet jij?

De Zoutmeter is een online test die je inzicht geeft in je zoutgebruik. Je ziet wat de grootste bronnen van zout zijn in je voeding en krijgt tips. Doe de test op: www.zoutmeter.com. 

Meer informatie

Wil je meer weten over zout in voeding of een zoutbeperkt dieet? Kijk dan op:

Voedingsmiddelenlijst 

Brood en ontbijtproducten

Weinig zout

Veel zout

Volkoren-, bruin-, wit- en roggebrood, stokbrood, beschuit, knäckebröd, matses, toast, croissants, luxe en gevulde broodsoorten, krenten- en rozijnenbrood, ontbijtkoek, Brinta, cornflakes, havermout, muesli, rice-crispies

pizzabroodjes, saucijzenbroodjes, worstenbroodjes


Margarine, halvarine en bak en braadproducten

Weinig zout

Veel zout

Ongezouten (dieet)halvarine, ongezouten (dieet)margarine, ongezouten roomboter

Gezouten halvarine, margarine, halfvolle boter of roomboter, kruidenboter


Belegsoorten (vlees)

Weinig zout

Veel zout

lichtgezouten vleeswaren zoals (zelfbereide) fricandeau, gekookte ham- en worstsoorten, kalkoenfilet, kipfilet, lever, rosbief, tong licht gezouten rookvlees

Sterk gezouten vleeswaren zoals ‘gewoon’ rookvlees, bacon, corned beef, ontbijtspek, pekelvlees, rauwe ham, droge worstsoorten zoals cervelaatworst, metworst, salami en kant en klare vleessalades


Belegsoorten (kaas) 

Weinig zout

Veel zout

Cottage cheese, natriumarme kaas (verkrijgbaar in de kaaswinkel), kaas met minder zout zoals Maasdammer en Maaslander 48, Leerdammer, Milner 30+ minder zout variant, Emmenthaler/Gruyère, zuivelspread (light) bv. Philadephia en kwark.

Alle buitenlandse kaassoorten en ‘gewone’ kaassoorten.


Belegsoorten (zoet) 

Weinig zout

Veel zout

Jam, stroop, (vruchten)hagelslag,
(gestampte) muisjes, vlokken, honing, speculoospasta/hagel, kokosbrood, fruit,
ongezouten notenpasta en ongezouten
sesampasta (verkrijgbaar in de
Natuurvoedingswinkel), 100% pindakaas

gezouten noten- of sesampasta, gistextract, groentespread, komkommerspread en sandwichspread


Melkproducten

Weinig zout

Veel zout

Alle soorten magere, halfvolle melkproducten; alle soorten volle melkproducten

n.v.t.


Dranken

Weinig zout

Veel zout

Koffie, thee, vruchtensap, vruchtendrank, frisdrank, limonade, ongezouten groente- tomatensap en mineraalwater zoals Spa, Vittel, Evian, Victoria, Perrier, Chaud Fontaine, Bar-le Duc en Sourcy

Gezouten bouillon en gezouten groente-, tomatensap en mineraalwater met veel natrium zoals Appolinaris, Schweppes soda, Juwel, Top, Vichy Celestins


Soepen

Weinig zout

Veel zout

Maximaal 1 kop lichtgezouten bouillon of soep per dag, bereid van 1 bouillontablet of 2 bouillonblokjes per liter water met vlees, kip, vis, groente, kruidenbuiltje en eventueel met natriumarme soeparoma en/of bindmiddel

Normaal gezouten bouillon of soep, bouillontabletten, bouillonblokjes, bouillonpoeder en soep uit pak of blik


Vlees, vis, wild en gevogelte en eieren 

Weinig zout

Veel zout

Alle soorten ongezouten, vers of diepvries, 2-3 eieren per week, bereid zonder zout.

Gezouten (gekruid, gemarineerd of gepaneerd) vlees, vis, wild en gevogelte, blinde vink, gekruid gehakt, gerookt spek, hamburger, knakworst, rollade, rookworst, saucijs, slavink, verse worst. Alle soorten kant en klaar gemarineerd en gepaneerd vlees en kant en klare vleessnacks zoals frikadel, kipnugget, kroket, saté. Gekochte gebakken vis, gestoomde of gerookte vis zoals ansjovis, bokking, paling, sardines, stokvis, garnalen, kreeft, krab, vis uit blik of glas, zoute / zure haring , vissticks en gepaneerde diepvriesvis. Gezouten eiergerechten.


Vetten en oliën

Weinig zout

Veel zout

Ongezouten bak- en braadproduct, vloeibare margarine, margarine, roomboter.

Gezouten bak- en braadproduct, roomboter, margarine.


Sauzen en jus

Weinig zout

Veel zout

Zelfbereide sausen van aanbevolen ingrediënten (bijv. natriumarme jus).

Juspoeder en (groente)sauspoeder uit pak. Kant en klare sausen of dressings.


Aardappelen, aardappelvervangingen en peulvruchten

Weinig zout

Veel zout

Aardappelen zonder zout gekookt, gebakken of gefrituurd. Ongezouten friet of ongezouten puree bereid met melk en ongezouten boter, stamppot zonder zout bereid. Ongezouten rijst, macaroni, spaghetti, mie(hoen). Alle gedroogde peulvruchten zonder zout bereid.

Aardappelen en aardappelgerechten met zout bereid, kant-en-klaar gekochte frites, aardappelkroketten, aardappelpureepoeder of vlokken. Kant en klare nasi goreng, bami goreng e.d. Kant en klare peulvruchten maaltijden, peulvruchten uit blik of glas.


Groente

Weinig zout

Veel zout

Alle soorten ongezouten groente en rauwkost, diepvriesgroenten naturel. Groenten zonder zout uit blik of glas

Groente uit blik of glas, (diepvries) groente à la crème, in zout ingelegde groente zoals zuurkool en zoute bonen.


Nagerechten

Weinig zout

Veel zout

Alle soorten magere, halfvolle, volle kwark, pap, pudding, vla, yoghurt, appelmoes. compôte, fruit, waterijs, roomijs.

n.v.t.


Fruit

Weinig zout

Veel zout

alle soorten vers, diepvries en blikfruit, gedroogd en/of gekonfijt fruit zoals krenten, rozijnen, dadels, tutti frutti, verse vijgen.

n.v.t.


Bindmiddel

Weinig zout

Veel zout

alle soorten bindmiddel, puddingpoeder, kant- en klare deegmengsels zonder zout.

kant- en klare deegmengsels met zout.


Kruiden, specerijen, smaakmakers

Weinig zout

Veel zout

Alle verse en gedroogde kruiden en specerijen zoals anijs, basilicum, bieslook, bonenkruid, dille, foelie, kerrie, kaneel, kervel, knoflook, kokos, laurier, marjolein, mosterdpoeder, nootmuskaat, paprika, peper, peterselie, selderij, uienpoeder, vanillestokjes, tijm, (gekonfijte) gember, gekonfijte vruchten. Gemengde kruiden zonder zout, azijn, citroensap, cacao, suiker.

Kappertjes, mosterd, piccalilly, slamix, zout, selderijzout, zeezout, knoflookzout, uienzout, vetsin, ketjap, sambal, tabasco, aromat, tomatenketchup, tomatenpuree. Gemengde kruiden en specerijen met zout.


Rijsttafelproducten

Weinig zout

Veel zout

Alle verse en gedroogde kruiden en specerijen, zoals djahé, djinten, kentjoer, ketoembar, kerrie, ebbi, klapper, santen, seroendeng, kokosmeel, laos, sereh, (gekonfijte)gember, asem, gemberpoeder, gula djawa, katjang, idjoe, kemiri, lombok, tahoe, tempé, emping.

Trassi, teri, vetsin, ketjap, boemboe, kroepoek oedang, kroepoek ikan.

 

Deze pagina downloaden
Deze pagina delen op