Pacemaker
Je cardioloog heeft voor jou een pacemaker aangevraagd. Dit kan gaan om een eerste implantatie of om het vervangen van je huidige pacemaker (een wissel). In deze folder lees je wat een pacemaker is, waarom je die nodig hebt en wat je kunt verwachten voor, tijdens en na de ingreep. Ook lees je wat je thuis zelf kunt doen voor een goed herstel.
Wat is een pacemaker?
Een pacemaker is een klein apparaatje dat je hartritme in de gaten houdt. Als je hart te langzaam of onregelmatig klopt, geeft de pacemaker kleine stroomstootjes af. Zo blijft je hart in het juiste ritme.
De pacemaker zit onder je huid, vlak onder je sleutelbeen. Vanuit het apparaat lopen er 1, 2 of 3 draden (leads) via een bloedvat naar je hart. Je cardioloog bepaalt welk type pacemaker je krijgt.
Heb je al een pacemaker? Dan herken je sommige informatie al. Je krijgt een nieuwe pacemaker omdat de batterij bijna leeg is of de instellingen moeten worden aangepast.
Een pacemaker gaat meestal 5 tot 10 jaar mee.
Waarom krijg je een pacemaker?
Je krijgt een pacemaker omdat je hart niet goed klopt. Het klopt bijvoorbeeld te langzaam of onregelmatig. Daardoor kun je klachten krijgen zoals:
- duizeligheid
- flauwvallen
- vermoeidheid
- kortademigheid
De pacemaker helpt je hart om in het juiste ritme te blijven.
Welke onderzoeken krijg je vooraf?
Voor de ingreep krijg je meestal één of meer onderzoeken. Dit is om goed te beoordelen welk type pacemaker je nodig hebt. Mogelijke onderzoeken zijn:
- ECG (hartfilmpje): laat zien hoe je hart klopt
- Holteronderzoek: meet je hartritme 24 tot 48 uur
- Bloedonderzoek: controleert onder andere je bloedstolling en eventuele infectie
- Thoraxfoto (röntgenfoto van hart en longen): laat zien hoe je hart en longen eruitzien
- Echocardiografie: echo van het hart, laat zien hoe je hart werkt en hoe je hartkleppen eruitzien
- Hartkatheterisatie: laat zien of je kransslagaders goed open zijn
- MRI-scan: geeft informatie over de kracht en beweging van je hart
Niet iedereen krijgt al deze onderzoeken. Je arts bespreekt met je welke voor jou nodig zijn.
Wanneer is de ingreep?
De implantatie of wissel vindt plaats op: …..... dag ….... 20….
Meld je 45 minuten voor de ingreep op route 140, ambulant centrum Bernhoven (locatie Uden).
Wat moet je voorbereiden?
Moet je stoppen met bloedverdunners?
- Gebruik je Ascal (acetylsalicylzuur)? → Dan mag je deze gewoon blijven gebruiken.
- Ben je onder controle bij de trombosedienst? → De doseringsarts bepaalt of je moet stoppen of minderen.
- Gebruik je een NOAC (bijvoorbeeld apixaban, rivaroxaban, dabigatran of edoxaban)?
→ Stop …..... dag(en) vóór de ingreep.
→ Begin opnieuw …..... dag(en) ná de ingreep.
Je cardioloog bespreekt dit met je.
Moet je nuchter zijn?
Nee, je hoeft niet nuchter te zijn. Eet alleen geen zware maaltijd vlak voor de ingreep.
Wat neem je mee?
- je medicijnen
- je verzekeringspapieren
- nachtkleding en toiletspullen (voor het geval je moet blijven)
Draag makkelijke kleding. Draag geen make-up, nagellak of sieraden.
Hoe verloopt de opname?
Op de dag van de ingreep:
- krijg je een infuusnaald
- wordt eventueel bloed geprikt
- krijg je een operatiehemd aan
Bij koorts of ontsteking kan de ingreep worden uitgesteld.
Vlak voor de ingreep krijg je antibiotica via het infuus. Dit is om een infectie te voorkomen.
Hoe verloopt de implantatie van een pacemaker?
De implantatie gebeurt onder plaatselijke verdoving. Je bent dus wakker tijdens de ingreep.
De cardioloog:
- maakt een kleine snee onder je sleutelbeen
- brengt de pacemakerdraad via een ader naar je hart
- sluit de draden aan op het apparaat
- plaatst de pacemaker onder de huid
- sluit de wond met hechtingen en wondlijm
Je krijgt antibiotica om een infectie te voorkomen. De ingreep duurt meestal 2 tot 3 uur.
Na de ingreep blijf je nog 2 uur op de afdeling. Je mag naar huis als alle controles goed zijn.
Hoe verloopt de vervanging van een pacemaker (wissel)?
De batterij van een pacemaker gaat meestal 5 tot 10 jaar mee. Als de batterij bijna leeg is, krijg je een nieuwe pacemaker. Dit noemen we een wissel.
Ook deze ingreep gebeurt onder plaatselijke verdoving.
De cardioloog:
- opent de plek waar je pacemaker zit
- haalt de oude pacemaker eruit
- controleert of de draden (leads) nog goed werken
- sluit de nieuwe pacemaker aan
- sluit de wond met hechtingen en wondlijm
Soms moet er toch een nieuwe draad geplaatst worden. De cardioloog beslist dit tijdens de ingreep. Je krijgt ook antibiotica om infectie te voorkomen.
Bij een wissel gaat het vaak sneller dan bij een eerste implantatie.
Je mag je arm meestal sneller weer normaal gebruiken, omdat de draden al op hun plek zitten.
De zorg voor de wond is verder hetzelfde als bij een eerste implantatie.
Wat zijn de risico’s?
De kans op problemen is klein (1 tot 5 van de 100 patiënten). Mogelijke risico’s:
- bloeduitstorting bij de wond
- infectie
- klaplong (bij het aanprikken van een bloedvat)
- stimulatie van het middenrif
- doorboring van de hartwand
Wat gebeurt er na de ingreep?
Na de ingreep:
- blijf je 2 uur op de afdeling
- controleren we je bloeddruk, hartslag en wond
- mag je weer eten en drinken als je je goed voelt
- krijg je pijnstilling (paracetamol)
Je mag naar huis als alles goed is.
Gebruik bij pijn: 4 keer per dag 1 gram paracetamol.
Wat mag je wel en niet doen?
In de eerste week
- Verwijder de grote pleister na 1 dag
- Douchen mag vanaf de volgende dag
- Geen make-up of nagellak
- Geen zware dingen tillen (meer dan 10 kilo)
- Arm aan pacemakerzijde niet boven schouder tillen
- Geen strakke kleding op de wond (zoals BH-bandje of bretels)
- Bel bij koorts boven 38,5°C
Week 1 tot 6
- Geen zwaar huishoudelijk werk
- Niet sporten met veel armbeweging (zoals zwemmen of tennis)
- Wandelen mag altijd, fietsen na 2 weken
- Trek je jas eerst aan met de arm aan de pacemakerzijde
- Neem bij sporten iemand mee die weet dat je net een pacemaker hebt
Week 6 tot 10
- Zwemmen mag weer (rustig opbouwen)
- Geen contactsporten (zoals judo of boksen)
- Huishoudelijk werk mag weer, maar pas op met herhaalde bewegingen
Slapen, pijn en herstel
Slapen en rusten
De ingreep heeft meestal geen invloed op je slaappatroon. Je mag op je zij liggen, ook op de zijde waar de pacemaker zit. Soms verschuift de pacemaker daarbij iets onder de huid, maar dat is niet erg.
Pijn en aanhoudende klachten
De plek waar de pacemaker zit kan in de eerste weken:
- beurs aanvoelen
- gevoelig zijn
- trekkend voelen aan de huid
Dit is normaal. Gebruik paracetamol zolang het nodig is. In zeldzame gevallen komt de pacemaker omhoog door de huid. Neem in dat geval altijd contact op met je cardioloog.
Herstellen na de ingreep
Het kan zijn dat je de eerste weken minder doet dan je gewend bent.
Dat is normaal. Geef jezelf de tijd om te herstellen.
- Luister naar je lichaam
- Forceer geen beweging
- Blijf wel in beweging om verstijving te voorkomen
- Geef je grenzen aan bij werk, gezin en sport
Veel mensen wennen snel aan het leven met een pacemaker.
Hoe verloopt de controle?
Eerste controle
- 7 tot 10 dagen na de ingreep bij cardiomeettechniek
- controle van de wond
- doormeting van de pacemaker
Tweede controle
Na ongeveer 3 maanden
Daarna
Meestal 1 keer per jaar, of vaker als nodig. Tijdens de controles bekijken we:
- of de pacemaker goed werkt
- hoe het met de batterij is
- of je hartritme goed blijft
- of er ritmestoornissen zijn geweest
Wat is de pacemakerpas?
Je krijgt een pasje waarop staat welke pacemaker je hebt. Draag dit altijd bij je.
- Toon je pasje bij medische behandelingen
- Vraag een nieuwe pas aan als je het kwijt bent
- Je kunt ook een alarmsieraad aanvragen via www.alarmpenning.nl
Wat verandert er in je dagelijks leven?
Een pacemaker geeft meestal weinig belemmeringen in je dagelijks leven. De meeste mensen kunnen vrijwel alles blijven doen wat ze gewend waren. Wel zijn er een paar dingen waar je rekening mee moet houden.
Autorijden
- Je mag weer autorijden 14 dagen na de ingreep, als alles goed is
- Meld je pacemaker bij het CBR via een eigen verklaring (verkrijgbaar bij de gemeente of op www.cbr.nl)
Sporten
- Overleg met je cardioloog welke sport voor jou veilig is
- Na 2 maanden mag je meestal weer sporten
- Vermijd:
- contactsporten (zoals vechtsport of balsport)
- sporten met veel spanning op je schouder, zoals roeien of gewichtheffen
Seksualiteit
Seks is veilig. De pacemaker past zich aan, net zoals bij sporten of traplopen.
Vakantie
- Draag je pacemakerpas altijd bij je
- Laat voor vertrek een controle doen, vooral bij lange reizen
- Check of er een ziekenhuis in de buurt is op je bestemming
- Bij beveiligingspoortjes mag je fouilleren in plaats van door de poort. Toon je pasje. Laat je niet fouilleren met een metaaldetector.
Wat gebeurt er met de pacemaker na overlijden?
Als je overlijdt, moet de pacemaker worden verwijderd.
- Bij een begrafenis: de pacemaker wordt verwijderd omdat het chemisch afval is.
- Bij een crematie: verwijderen is verplicht. De pacemaker kan anders ontploffen door de hoge temperatuur.
De begrafenisondernemer zorgt voor het verwijderen van de pacemaker.
Wat moet je weten over elektrische apparaten?
Een pacemaker werkt met elektrische signalen. Sommige apparaten kunnen die signalen tijdelijk verstoren, vooral als er sterke magneten of trillingen in zitten. Daarom is het belangrijk om voorzichtig te zijn met bepaalde apparaten.
De meeste apparaten in huis zijn veilig als je ze normaal gebruikt. Hieronder lees je waar je op moet letten.
Veilig
Deze apparaten mag je gewoon gebruiken:
- keukenapparatuur zoals magnetron, mixer, blender en broodrooster
- wasmachine, droger, stofzuiger
- computer, printer, wifi
- elektrische tandenborstel, föhn, scheerapparaat
- naaimachine
- draadloze deurbel en telefoon
- waterbed
- soldeerbouten
- elektrische schroevendraaier
- motoren met bougies
- heggenschaar, grasmaaier, decoupeerzaag, bladblazer
Voorzichtig gebruiken
Gebruik deze apparaten alleen met extra afstand of overleg:
- inductiekookplaat of -oven: houd 30 cm afstand tot je borst
- elektrische deken
- draadloos gereedschap op batterijen: houd 30 cm afstand
- kettingzaag
- booglasapparatuur
- generatoren met veel vermogen
- kleine motorreparaties
Niet gebruiken
Deze apparaten kun je beter helemaal niet gebruiken:
- weegschalen die vetpercentage meten
- massagestoelen of matrassen met magneten
- ontharingsapparaten met elektrolyse
- bruidscorsages met magneten
- zware industriële apparaten
- klophamer of andere trillende boormachines tegen je schouder
- wisselstroomdynamo van een auto
Medische behandelingen en onderzoeken
Vertel je arts, tandarts of fysiotherapeut altijd dat je een pacemaker hebt. Sommige apparaten die zij gebruiken kunnen de pacemaker storen. In veel gevallen zijn er oplossingen of alternatieven mogelijk.
Veilig
Deze onderzoeken kun je gewoon ondergaan:
- CT-scan
- Röntgenfoto
- ECG (hartfilmpje)
- Echografie
Voorzichtig gebruiken
Deze behandelingen zijn mogelijk, maar bespreek het vooraf:
- MRI-scan → alleen in overleg met je pacemakertechnicus
- hoogenergetische straling
- tandartsapparatuur → let erop dat de snoeren niet over je borst liggen
Niet toegestaan (tenzij arts overlegt met pacemakertechnicus)
- diathermie (diepe verwarming van weefsel)
- hittecoagulatie
- bestraling met hoge intensiteit
- pijnbestrijding met MET of APS
- vergruizen van nier- of galstenen
- MRI zonder speciale voorbereiding
Laat je arts of behandelaar bij twijfel contact opnemen met je pacemakertechnicus.
Wanneer neem je contact op?
Bel Bernhoven als je:
- koorts hebt boven de 38,5°C
- meer pijn krijgt
- roodheid, zwelling of vocht bij de wond ziet
- het gevoel hebt dat de pacemaker verplaatst is
- twijfelt over iets
Vragen?
Heb je nog vragen? Neem dan gerust contact op.
- Cardiomeettechniek: 0413 - 40 24 64 (op werkdagen van 8.00 tot 17.00 uur)
- Receptie Bernhoven: 0413 - 40 40 40 (buiten kantooruren)
Meer informatie